زمانی که سال 2009 بیت کوین فعالیت خود را شروع کرد، نگاه جدی به رمزداراییها وجود نداشت و تا مدت‌ها به عنوان سرگرمی و در مواردی توسط افراد خلافکار برای جابه‌جایی پول مورد استفاده قرار می‌گرفتند. چند سال بعد پلتفرمها و ابزارهای مختلفی برای خرید، فروش و نگهداری بیت‌کوین شکل گرفت و پس از آن پروژه‌های دیگری مانند اتریوم شروع به کار کردند. با اضافه شدن بیت‌کوین به پورتفولیو موسسات مالی و سرمایه‌گذاران مطرح، توجه افراد بیشتری به این حوزه جلب شد و ابزارها و مجموعه‌های مختلفی فعالیت خود را در حوزه رمزارز شروع کردند.
چالش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و محدودیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کاربران ایرانی
هر فناوری و ایده جدیدی مانند اینترنت که در اختیار عموم مردم قرار می‌گیرد، تا مدت‌ها فرازونشیب را تجربه می‌کند تا تکامل یابد و توسط دولت‌ها و ملل مختلف پذیرفته شود. رمزداراییها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و فرایند به رسمیت شناخته شدن آنها همچنان در جریان است. فرایند تکامل ارزهای دیجیتال که در سال‌های اخیر سرعت بیشتری پیدا کرده، بسیاری از پروژه‌های بیهوده و مخرب مانند پروژه‌های اسکم را حذف می‌کند و هدف آن ایجاد شرایط سالم برای استفاده از این حوزه و محافظت از سرمایه‌گذاران فعال است. افزایش سرمایه‌گذاران حوزه رمزارز در کشورها و دسته بندی آنها به عنوان کلاس جدیدی از داراییها، توجه مراجع قانونگذار را به این حوزه جلب کرد و استارتاپ‌های رمزارزی نیز برای تداوم فعالیت خود ملزم به رعایت مقرراتی هستند که منجر به محدود شدن دسترسی کاربران ایرانی شد. در این مقاله محدودیت‌ها و موانع موجود برای کاربران ایرانی در حوزه رمزارز را بررسی می‌کنیم.
محدودیت یا ممنوعیت استفاده از پلتفرمهای معاملاتی
کاربران ایرانی به دلیل تحریم‌ها علیه ایران، از برخی خدمات و امکانات موجود در حوزه رمزارزها مانند برخی پلتفرمهای معاملاتی، شرکت در رویدادها و همکاری با پروژه‌های بزرگ و… محروم هستند. البته تحریم کاربران ایرانی از ابتدا به شکل و شمایل امروزی نبود و در گذشته دسترسی به برخی از این امکانات برای کاربران فراهم بود. اما به مرور زمان پلتفرمها برای اخذ مجوزهای فعالیت، با توجه به کشوری که در آن شکل گرفته‌اند، اقدام به محدود‌سازی کاربران ایرانی کرده و در نهایت مانع فعالیت آنها شدند. صرافی بایننس نمونه مناسبی از مسئله تحریم کردن کاربران ایرانی است. چند سال قبل کاربران ایرانی با IP کشورهای دیگر، امکان استفاده از خدمات این مجموعه را داشتند. اما با روی کار آمدن سیستم احراز هویت اجباری، طی یک فرصت کوتاه از کاربران ایرانی خواست تا دارایی خود را از این صرافی خارج کنند و پس از آن اقدام به مسدودسازی اکانت‌های ایرانی کرد.
پیش از ممنوعیت ورود کاربران کشورهای تحریم شده به بایینس، استفاده از خدمات آن به عنوان پلتفرم معاملاتی، برای کاربران ایرانی در اولویت قرار داشت. اما پس از انتشار اطلاعیه ممنوعیت ورود شهروندان ایرانی، عمده کاربران به صرافی‌های دیگری مهاجرت کردند و بعضی از سرمایه‌گذاران بنا به دلایل مختلفی مجبور به استفاده از چندین پلتفرم شدند تا بتوانند مجدد مشابه امکاناتی را که بایننس در اختیار آنها قرار می‌داد، داشته باشند. با این حال برخی از کاربران دارایی خود را به خطر انداختند و اقدام به احراز هویت با مدارک جعلی در بایننس کردند تا بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. محدود کردن کاربران ایرانی به پلتفرم بایننس ختم نمی‌شود و دیگر پلتفرمها نیز روشی مشابه را با شیب ملایم در دستور کار خود قرار داده‌اند، با این تفاوت که دیگر امکان معامله را از کاربران سلب نمی‌کنند، بلکه مقدار واریز و برداشت و ارائه خدمات به کاربران را محدود می‌کنند.
نگهداری رمز داراییها
هدف بلاک‌چین ایجاد شفافیت و ساخت یک سیستم غیرمتمرکز است و پروژه‌های رمزارزی با هدف ایجاد خدمات غیرمتمرکز از تکنولوژی بلاک‌چین استفاده می‌کنند. اما بسیاری از پروژه‌ها برای تداوم فعالیت خود نیاز به دریافت مجوز از نهادهای نظارتی دارند و ذات غیرمتمرکز آنها در نهایت کمرنگ خواهد شد. اجرای دستورالعمل مراجع قانونگذار منجر به سلب دسترسی برخی از کاربران از جمله کاربران ایرانی خواهد شد. محدود شدن دسترسی کاربران در مراحلی مانند تنوع رمزارزهای در دسترس کاربر ظاهر خواهد شد و در مقایسه با یک شهروند اروپایی یا آمریکایی، امکانات محدودتری در اختیار کاربر خواهد بود. به عنوان مثال زمانی که کاربر قصد دارد برای مدتی سرمایه خود را به استیبل کوین تبدیل کند، گزینه‌هایی مانند USDT ،DAI ،USDC و … را بررسی خواهد کرد. استیبل کوین تتر به دلیل اینکه تحت نظارت مراجع قانونی آمریکا است، به کشورهای تحت تحریم آمریکا خدمات نمی‌دهد و از آنجایی که یک رمزارز متمرکز محسوب می‌شود، امکان فریز کردن دارایی کاربران را دارد. تا کنون چندین مورد مسدودسازی آدرس‌های تتر به دلیل مواردی اعم از تحریم‌ها و پولشویی گزارش شده است. بنابراین نگهداری و انتقال دارایی‌های متمرکز مانند تتر برای کاربران دارای ریسک است.
تله‌های بازار رمزارز
بازار رمزارز به دلیل اینکه تاریخچه طولانی ندارد و نسبت به بسیاری از بازارهای سرمایه گذاری یک حوزه جدید محسوب می‌شود، با چالشهای زیادی برای قانونگذاری در کشورها و پذیرش توسط عموم مردم رو به رو است. وجود خلاء قانونی برای این کلاس از داراییها باعث می‌شود تا افراد سودجو از موقعیت فعلی به نفع خود استفاده کنند و به کاربران کم تجربه و در مواردی به افراد با سابقه بیشتر نیز آسیب وارد کنند. از جمله تله‌هایی که برای کاربران وجود دارد می‌توان به پروژه‌های بی‌پشتوانه اشاره کرد که در داخل و خارج ایران شکل می‌گیرند و با برانگیختن احساس طمع در سرمایه‌گذاران، توجه آنها را به پروژه‌های خود جلب می‌کنند. برخی از پروژه‌های اسکم یا کلاهبرداری برای تبلیغات خود از افراد مطرح این حوزه مانند مشاوران سرمایه گذاری، تحلیلگران و مدرسان، که عموم کاربران به واسطه آنها وارد این حوزه شده اند، استفاده می‌کنند.
تله‌های موجود در بازار کریپتوکارنسی به پروژه‌های اسکم خلاصه نمی‌شود و در هر فصلی از بازار با توجه به شرایط، شکل می‌گیرند. گاهی یک دوره آموزشی با تبلیغات رویای در چند روز پولدار شدن، صاحب دوره را پولدار و افراد مبتدی را از این حوزه ناامید می‌کند. گاهی اوقات نیز یک اینفلوئنسر حوزه رمزارز، برای دریافت حق عضویت، مخاطبان خود را تشویق به ثبت نام در یک پلتفرم پرریسک می‌کند و بدون درنظر گرفتن این موضوع، پلتفرم مورد نظر را تبلیغ و از اعتماد کاربران سوء استفاده می‌کند. همچنین برخی مواقع نبود قوانین باعث سوء استفاده مدیران پروژه بین المللی می‌شود که عواقب آن نابودی سرمایه کاربران، لطمه زدن به اکوسیستم رمزارزها، مختل کردن چرخه بازار و تعلل مراجع قانونگذار برای به رسمیت شناختن رمزارزها است. از جمله پروژه‌هایی که به دلیل مسائل این چنینی با مشکل مواجه شدن، می‌توان به پروژه لونا و استیبل کوین UST و صرافی FTX اشاره کرد.
سخن پایانی
به عنوان کاربر ایرانی، همواره ریسک تحریم و ممنوعیت استفاده از پلتفرمها و خدمات آنها در انتظار شما است، بنابراین رعایت کردن جوانب احتیاط از الزامات فعالیت در حوزه رمزدارایی است. این الزامات شامل مواردی مانند استفاده از پلتفرمهای مجاز(بدون احراز هویت اجباری یا با امکان استفاده از خدمات برای کاربران ایرانی)، تقسیم دارایی در چند کیف پول و پلتفرم به جای استفاده از یک ولت واحد، استفاده نکردن از پلتفرمهای ناامن و اعتماد نکردن به مجموعه‌های غیرقانونی است. در پایان باید گفت که پیش از کسب سود و افزایش سرمایه، اولویت اول حفظ دارایی و سرمایه‌ای است که وارد بازار کرده‌اید. بنابراین با رعایت نکات ذکر شده، می‌توانید از موقعیت‌های پیش رو در بازار کریپتو استفاده کنید و بر احساساتی مانند طمع غلبه کنید تا از چرخه سرمایه‌گذاران بازار حذف نشوید و به عنوان سرمایه‌گذار حرفه‌ای به فعالیت خود ادامه دهید.
